Thursday, December 18, 2025

कविता : घर घरजस्तै भइदिए हुन्थ्यो

 मातृका पोखरेल


पानी पर्ने दिन
हुरी चल्ने रात
आँखा झिमिक्कै पार्न पाइँदैन
रातभर अनिँदो बस्नुपर्छ
अब यो घर
हिजोको जस्तो रहेन ।
फेरि पनि मनभित्र
एउटा पुरानो उत्कण्ठा सल्बलाइरहेकै छ —
मात्र यो घरले
हुरी छेकीदिए हुन्थ्यो
वर्षादको पानी रोकिदिए हुन्थ्यो
छानाबाट हरदम डर चुहिरहन्छ
न झकाउन सकिन्छ
न निदाउन सकिन्छ
लेउ लागेका भित्ताहरूले
अविश्वास र असुरक्षा लेखिएका
म्यादहरू तामेली गरिरहेकाछन् ।

उहिले भन्नेहरूले भने -
यो हामी धेरै अट्ने घर हो भने
यो घरमा बसेपछि कोही अपमानित हुनु पर्दैन भने
हामी सबैले पत्यायौं
र घरलाई खुवै माया गऱ्यौँ
म जस्तै
इतिहासका धेरै पाइलाहरू
यस घरको आँगनमा आए
भविष्य खोज्नेहरू आए
मुक्ति खोज्नेहरू आए
नयाँ सपना बोकेर आएका
थकित अनुहारहरू आए
सबै मिलेर माटो र रगत मुछे
घरको जग बढाए
र पसिनाको गाह्रो लगाए ।

जब तिमीले अगुवा भएर भन्यौ -
यसलाई सबैको घर बनाउँछु
त्यही दिनदेखि
मेरो घर भन्दै गोमनहरू पस्न थाले
मेरो घर भन्दै आए खजुरा र बिच्छीहरू
घर क्रमशः खण्डहर बन्दै छ
भविष्य खोज्नेहरू निरास छन्
मुक्ति खोज्नेहरू हरेस खान थाले
सपना देख्नेहरू देख्न छाडे
यतिवेला -
उनीहरु निरन्तर घर छाडिरहेछन्
यो घरलाई विश्वास गरेकोमा पछुतो मानिरहेछन्
सोचौं, धेरै सोचौं
घरको आस्था भनेको -
कम्तीमा विश्वासको निद्रा लाग्नुपर्छ
कम्तीमा भोलिको भरोसा बन्नुपर्छ
फेरि पनि घर चाहिन्छ
तर घर घरजस्तै
जहाँ पानी परेपछि पनि निदाउन सक्नुपर्छ
जहाँ बच्चाहरू निर्भयसँग खेल्न सक्नुपछ
जहाँ आमाहरूले मुस्कुराएर आशीर्वाद दिन सक्नुपर्छ
जबसम्म तिमी
यो घरलाई सबैको भन्छौ
वर्ग प्रेमको यो घर भत्काउन योजना कोर्नेहरू
भान्साको पिर्कामा बसेर
डाडु पनिउँ समाइरहेछन्
कोठाचोटा कब्जा गरिरहेछन् ।

मलाई अब मेरो घर
खण्डहर होइन
भव्य र सुरक्षित चाहिएको छ
अरबको मुटु फुटाउने तातो हावामा भविष्य खोजिरहेको
कान्छो भाइलाई बोलाउनु छ र भन्नु छ
मुम्बईमा बेचिएकी बहिनीलाई
स्वदेश फर्काएर विश्वास दिलाउनु छ
सोचौँ—
धेरै सोचौँ
कालकुट विष पिएर बाँचेको यो घर
कम्तीमा विश्वासको निद्रा लाग्ने ठाउँ बन्नुपर्छ
म अहिलेसम्म
यही घरभित्र बसेर
यो घरलाई मेरो भनेर दावी गर्ने
गोमन सर्पहरूसँग लडिरहेको छु
खजुरा र बिच्छीहरूसँग लडिरहेको छु
जबसम्म यो घर खण्डहर हुन्छ
त्यस दिनसम्म
म यो प्रश्न बोकेर
तिमीसँग लडिरहन्छु
लडिरहन्छु ।

ooo

Tuesday, December 2, 2025

कविता : खण्डहरबाट एउटा आवाज

मातृका पोखरेल

[ आफ्नो मातृभूमिको रक्षाका लागि सङ्घर्षशील प्यालेस्टाइनीहरूमा समर्पित ]


म प्यालेस्टाइन !
माथि आकाश हेर्छु
यसको नीलो रङ्गमा रमाउने अधिकार खोज्छु
अनगिन्ती तारापिण्डहरूसँग हराउने सपना देख्छु
म आफ्नै देशमा अपरिचित र असहाय
हो, म प्यालेस्टाइन !

मेरै घरमा बसेर
मलाई बन्दुक ताक्नेहरू
मेरो सपनामा खुवै आउँछन्
त्यो घरको ढुङ्गा
त्यो आँगनको माटो
त्यो झ्यालबाट देखिने दृश्य
त्यो आमाको स्वर
एकाएक हराए
अब म सँग
गुमेको सभ्यताको एउटा कथा बाँकी छ ।

ती खण्डहर सडकहरू
एकैचोटि समाप्त भएका ती बैठक कोठाहरू
ती भत्किएका गेटहरू
ती जलेका पलङ र कुर्सीहरु
आफ्नो सभ्यता खण्डहर भएको दृश्य हेर्न विवश
मानौं म एक पर्यटक हुँ
यो शहरमा बाँचेका मानिसहरू कसैसँग गुनासो गर्दैनन्
अचेल हाम्रो आँखाबाट आँसु बग्दैन
धुवाँको ज्वाला निस्कन्छ ।

म फेरि हेर्छु -
त्यहीँ नेर थियो मेरो एउटा घर
मारिनु भन्दा अघि
त्यही छेउमा थिइन मेरी आमा
त्यहीँ खेलिरहेका थिए मेरा बच्चाहरू
सम्झनास्वरूप यतिबेला मेरो हातमा
मेरो छोराको छुटेको एउटा जुत्ता छ
उसको जलेको किताब छ म सँग
मेरो हातमा छ उसको टिफिन बट्टा
र आमाको मजेत्रो ।

प्रत्येक विपना
मृत्युको ध्वनी बजाउँदै वस्तीमा आउँछ
त्रासद बमको गन्धले वस्ती ढाकिन्छ
फेरि रात पर्छ
तर निद्रा आउँदैन
किनभने सपनामा पनि
ऊ मलाई बन्दुक ताकिरहेको हुन्छ
विपनाजस्तै त्यहाँ पनि मृत्यु आउँछ
सपनामा पनि युद्ध छ
सपनामा पनि चित्कार छ
सपना भनेको
मेरो परिभाषामा अर्को रणभूमि हो
जहाँ चित्कारको प्रतिध्वनि
आकाशले पनि सम्हाल्न सक्दैन
मसँग अब
सभ्यताको एउटा कथा छ
त्यो कथा जलेको धुवाँभित्र कैद भएको
एउटा इतिहास हो ।

म बारम्बार नयाँ बिहान खोज्छु
मेरो छोराको जुत्तामा
अझै पनि माटोको गन्ध आउँछ
त्यो माटो जसले हजारौं बसन्त देखेको थियो
त्यो माटो जुन मेरो र मेरो हो
किनभने म प्यालेस्टाइन हुँ
म कदापि हार मान्दिनँ
प्रतिरोध नै मेरो अस्तित्व हो ।

०००

Thursday, November 20, 2025

देवकोटा लुसुन प्रज्ञा-प्रतिष्ठानको चौधौं वार्षिकोत्सव कार्यक्रम सम्पन्न

देवकोटा लुसुन प्रज्ञा-प्रतिष्ठानको चौधौं वार्षिकोत्सवको अवसरमा प्रतिष्ठानले आफ्नै सभाकक्षमा २०८२ साल मंशिर ४ गते बिहिवार एउटा छलफल कार्यक्रमको आयोजना गऱ्यो । वर्तमान समयमा नेपालका महान् साहित्यकार लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा र चीनका महान साहित्यकार लुसुनका कृतिहरू अध्ययन गर्नु र गराउनु जरूरी छ कि छैन ? भन्ने विषयमा आमन्त्रित अतिथि वक्ताहरूले खुलेर छलफल गरे । कार्यक्रममा साहित्यकार पुष्कर लोहनी, ईश्वरचन्द्र ज्ञवाली, एल.बि. क्षेत्री, सुवास श्रेष्ठ, सुरेश कीरण, नन्दु उप्रेती, डा. सिर्जना शर्मा लगायतले आ- आफ्ना विचार राख्नु भएको थियो । कवि भवानी खतिवडाले महाकवि देवकोटाका विषयमा लेखिएको एउटा कविता बाचन गर्नुभएको थियो । समारोहमा साहित्यकारहरू विश्वदीप अधिकारी, डा. पुष्करराज भट्ट, सीता शर्मा, रमणलाल कर्ण, पुरुषोत्तम अधिकारी लगायतको उपस्थिति रहेको थियो ।

देवकोटा लुसुन प्रज्ञा-प्रतिष्ठानका अध्यक्ष सुनिल कुमार पौडेलको अध्यक्षतामा भएको उक्त कार्यक्रमको संचालन प्रतिष्ठानका उपाध्यक्ष मातृका पोखरेलले गर्नुभएको थियो ।

000